BÀI TUYÊN TRUYỀN Phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng và biện pháp phòng ngừa, đấu tranh
Thời gian gần đây, hoạt động của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng ngày càng diễn biến rất phức tạp, gia tăng với nhiều phương thức thủ đoạn mới, tinh vi và ngày càng đa dạng trên cả nước nói chung, trên địa bàn xã Nga Liên nói riêng; đối tượng thường lợi dụng lòng tham, niềm tin hoặc sự sợ hãi của người dân để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản; gây thiệt hại lớn về tài sản, ảnh hưởng xấu đến đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Trước tình trạng đó, Công an xã Nga Liên khuyến cáo tới người dân một số thông tin có liên quan tới loại tội phạm này như sau:
I. PHƯƠNG THỨC, THỦ ĐOẠN CỦA TỘI PHẠM LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG
1. THỦ ĐOẠN LỢI DỤNG LÒNG TIN CỦA NGƯỜI DÂN
1.1. Lừa đặt cọc mua hàng nhằm chiếm đoạt tài sản
Các đối tượng tiến hành đăng các tin, bài viết về việc bán Đất, bất động sản, ô tô, xe máy, đồ dùng, mua bán các loại sinh vật cảnh, chim cảnh, hoa lan đột biến…. trên các trang mạng xã hội (Facebook, zalo,…); khi nạn nhân hỏi mua các mặt hàng trên, các đối tượng sẽ yêu cầu nạn nhân chuyển khoản một khoản tiền trước để “đặt cọc” mua hàng, sau khi nhận được tiền đặt cọc từ người đặt mua hàng, các đối tượng sẽ không thực hiện giao dịch hoặc giao hàng giả không như hình ảnh đăng lên trước đó, tiếp theo chúng chặn tài khoản của người bị hại, cắt liên lạc và thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của nạn nhân chuyển tiền trước đó.
1.2. Chiếm đoạt quyền sử dụng tài khoản cá nhân (zalo, facebook…), mạo danh người thân, người quen để lừa vay tiền, chuyển tiền
Các đối tượng thực hiện Hack các tài khoản Facebook, zalo....chiếm quyền sử dụng tài khoản Facebook, Zalo của người sử dụng, giả danh chủ tài khoản nhắn tin cho người thân, bạn bè hoặc các mối quan hệ uy tín để nhắn tin, gọi điện vay tiền hoặc nhờ chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng (do chúng cung cấp) sau đó chiếm đoạt số tiền đó của nạn nhân; đặc biệt gần đây, số đối tượng lừa đảo theo hình thức này có thủ đoạn tinh vi hơn, chúng sử dụng các phần mềm trí tuệ nhân tạo để thay đổi khuôn mặt, giọng nói giống người thân, bạn bè của bị hại để gọi điện trực tiếp, nên mặc dù nhiều người đã rất cảnh giác về những chiêu trò này nhưng vẫn bị lừa mà không hề hay biết.
1.3. Lừa vay vốn qua mạng
Lợi dụng tâm lý muốn được vay vốn với số tiền lớn, lãi suất thấp, không cần thế chấp tài sản, thủ tục nhanh gọn, các đối tượng đã đăng tin cho vay vốn thông qua các ứng dụng, mạng xã hội như (Zalo, Facebook…). Sau khi tiếp cận được nạn nhân, chúng sử dụng sim, tài khoản thuộc các trang mạng xã hội để hướng dẫn thực hiện thủ tục vay thông qua các ứng dụng tài chính online. Tiếp theo, chúng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền nhiều lần vào các tài khoản mà chúng cung cấp với các lý do như chuyển tiền để chứng minh tài chính, nộp tiền thuế khoản vay, chuyển tiền để bảo đảm hồ sơ vay, tài khoản yêu cầu vay bị sai hoặc thiếu thông tin; số tiền vay vượt quá định mức vay… Sau khi nạn nhân chuyển tiền thì các đối tượng nhanh chóng rút tiền khỏi tài khoản, khóa sim, cắt đứt liên lạc nhằm chiếm đoạt tài sản.
2. THỦ ĐOẠN LỢI DỤNG LÒNG THAM CỦA NGƯỜI DÂN
2.1. Lừa đảo nhận quà từ nước ngoài
Các đối tượng kết bạn qua Facebook, Zalo... giới thiệu là người nước ngoài để làm quen với bị hại, hứa hẹn chuyển về cho bị hại một món hàng, quà có giá trị lớn. Sau đó bố trí các đối tượng giả danh nhân viên sân bay, hải quan, bưu điện, thuế... liên lạc với bị hại thông báo tiền, hàng đã chuyển về Việt Nam, phải nộp các loại thuế, lệ phí, cước phí… để có thể nhận tiền, hàng hóa từ nước ngoài gửi về, bị hại phải chuyển tiền vào tài khoản tại ngân hàng do chúng cung cấp sau đó ngắt liên lạc, chiếm đoạt tiền.
2.2. Lừa tuyển cộng tác viên bán hàng trên các sàn thương mại điện tử
Các đối tượng lừa đảo mạo danh nhân viên các sàn thương mại điện tử (Shopee, Tiki, Lazada…) đăng bài tuyển cộng tác viên làm thêm ngoài giờ, thực hiện các nhiệm vụ chuyển tiền thanh toán các đơn hàng tăng tương tác, tăng doanh số… theo các đơn hàng bất kỳ mà chúng gửi, hứa hẹn trả tiền công và lợi nhuận cao. Sau khi tạo dựng niềm tin cho bị hại bằng một số đơn hàng giá trị nhỏ, chúng thanh toán sòng phẳng hoa hồng đầy đủ cho bị hại trong một thời gian, và yêu cầu bị hại thanh toán đơn hàng có giá trị lớn hơn, sau đó các đối tượng đưa ra các lý do người cộng tác vi phạm các quy định như lỗi sai cú pháp, vượt quá định mức số tiền thanh toán trong ngày, quá hạn… dẫn đến bị khóa tài khoản và yêu cầu bị hại chuyển thêm nhiều lần tiền để bảo lãnh, xác minh tài khoản, mở khóa tài khoản thì mới cho rút lại tiền gốc và lãi. Đối tượng đưa bị hại vào tình trạng muốn lấy lại số tiền đã chuyển trước đó, đánh vào tâm lý tiếc tiền nên nạn nhân phải làm theo yêu cầu của chúng cho đến khi hết khả năng thanh toán thì mới biết mình bị lừa.
2.3. Lừa đảo kêu gọi đầu tư tài chính, tiền ảo
Lừa đảo qua kêu gọi người dân bỏ tiền tham gia đầu tư, mua - bán, giao dịch các loại “tiền ảo”, “tiền kỹ thuật số”, “tiền mã hóa” (Bitcoin, Etherum, USDT…) trên các sàn giao dịch quyền chọn nhị phân (Binary Option - BO), sàn đầu tư ngoại hối… gắn mác giấy phép hoạt động của nước ngoài, kèm theo các lời cam đoan, hứa hẹn lợi nhuận lớn, bảo hiểm vốn… Khi huy động được lượng tiền đủ lớn, các đối tượng chủ sàn sẽ can thiệp làm mất giá trị của đồng tiền ảo, điều chỉnh kết quả giao dịch thắng thua một cách tinh vi hoặc đánh sập hệ thống để chiếm đoạt toàn bộ số tiền của nhà đầu tư.
2.4. Lừa đảo bằng hình thức thông báo trúng thưởng
Các đối tượng sử dụng mạng xã hội (Zalo, facebook, telegram…) có giao diện giống các công ty, tập đoàn kinh doanh, nhắn thông tin khuyến mại hoặc trúng thưởng đến người sử dụng. Để tạo sự tin tưởng cho nạn nhân, chúng thường tạo ra những chương trình khuyến mại, trúng thưởng có giá trị cao như xe máy SH, điện thoại, ô tô… Sau đó chúng dẫn dụ bị hại truy cập các trang web giả mạo và yêu cầu điền thông tin cá nhân của bị hại vào các trang web giả mạo đó như email, tài khoản ngân hàng, thẻ tín dụng, thông tin CCCD... để nhận giải thưởng nhưng mục đích của chúng là chiếm đoạt thông tin cá nhân và tiền từ tài khoản ngân hàng hoặc yêu cầu bị hại nộp tiền lệ phí để nhận giải thưởng rồi chiếm đoạt số tiền đó của bị hại.
3. THỦ ĐOẠN LỢI DỤNG TÂM LÝ SỢ HÃI CỦA NGƯỜI DÂN
3.1. Mạo danh thông báo của ngân hàng, tổ chức tín dụng để chiếm đoạt quyền sử dụng tài khoản
Đối tượng mạo danh nhân viên ngân hàng để gửi tin nhắn, gọi điện thông báo tài khoản của khách hàng có dấu hiệu hoạt động bất thường, đang bị trừ phí hoặc đăng ký một số dịch vụ mà khách hàng không hề hay biết… dọa khóa tài khoản. Để giải quyết các vấn đề trên, đối tượng hướng dẫn khách hàng truy cập trang web giả mạo ngân hàng, cài đặt ứng dụng do chúng tạo ra nhằm đánh cắp các thông tin tài khoản ngân hàng gồm: Tên đăng nhập, mật khẩu, mã OTP ngân hàng, rồi chúng rút tiền trong tài khoản để chiếm đoạt.
3.2. Giả danh cơ quan Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án
- Đối tượng giả danh là cán bộ Công an, Viện kiểm sát, Tòa án gọi điện với nạn nhân thông báo có liên quan đến vụ án hình sự, ma túy, .... xuyên quốc gia để gây sức ép, dọa nạt làm người dân hoang mang, làm giả các lệnh bắt giam, khởi tố của Cơ quan Công an để đe dọa nạn nhân, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản do chúng cung cấp để phục vụ công tác điều tra, chứng minh số tiền của bị hại có liên quan đến tội phạm hay không, nếu không sẽ được hoàn trả. Bị hại nghĩ mình không phạm tội nên đã chuyển tiền vào tài khoản do đối tượng cung cấp hoặc tài khoản do mình tạo ra rồi cung cấp mã OTP cho đối tượng, sau đó bị chiếm đoạt tiền.
- Đặc biệt, sau khi Bộ Công an triển khai việc cấp tài khoản định danh điện tử cho người dân trên cả nước đã xuất hiện những kiểu lừa đảo với chiêu bài kiểm chứng thông tin cá nhân. Theo đó, các đối tượng tự xưng là công an sẽ đọc chính xác tên, số định danh, ngày tháng năm sinh..để yêu cầu nạn nhân đăng nhập vào Webstie giả mạo giao diện cơ quan nhà nước để điền thông tin cá nhân, cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng, mã OTP gửi về số điện thoại... Sau đó, đối tượng dùng những thông tin trên đăng nhập các ứng dụng ngân hàng online, Momo, Zalopay... của nạn nhân rồi chiếm đoạt tài sản.
3.3. Lừa thông báo phạt vi phạm hành chính (vi phạm giao thông, nợ cước điện, nước…)
Các đối tượng giả danh nhân viên viễn thông gọi điện thông báo nợ cước viễn thông; nhân viên điện lực gọi điện thông báo nợ cước, dọa cắt điện; giả danh Cảnh sát giao thông gọi điện thông báo phạt nguội, gây tai nạn bỏ trốn… nhưng thực chất, thủ đoạn của các đối tượng là sử dụng phần mềm công nghệ cao (voice over IP - cách gọi sử dụng ứng dụng truyền tải giọng nói qua mạng máy tính), giả số điện thoại trên màn hình, giả số điện thoại công khai của các cơ quan nhà nước để gọi điện đến thuê bao di động, điện thoại bàn của người dân gây hoang mang, lo sợ nhằm khai thác thông tin cá nhân, để người dân cung cấp mã OTP tài khoản ngân hàng nhằm chiếm đoạt tài sản.
II. CÁCH PHÒNG, TRÁNH TỘI PHẠM LỪA ĐẢO, CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN QUA KHÔNG GIAN MẠNG
Trên hết, để phòng ngừa tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua không gian mạng, người dân cần chủ động tự nâng cao kiến thức, tinh thần cảnh giác, tự bảo vệ cho bản thân mình và những người xung quanh khi tham gia các hoạt động trên môi trường Internet, đặc biệt nạn nhân mà đối tượng lừa đảo dạng này thường hướng đến là người lớn tuổi, phụ nữ có hiểu biết về công nghệ kém, số phụ nữ hiện tại đang ở nhà, đang nuôi con nhỏ, không có công ăn việc làm ổn định và đang có nhu cầu tìm kiếm việc làm tăng thêm thu nhập. Các biện pháp phòng ngừa cụ thể như sau:
1) Khi nhận được thông tin trúng thưởng tiền mặt hay đồ vật có giá trị từ các trang mạng xã hội gửi về máy điện thoại của mình, mọi người tuyệt đối không vội thực hiện chuyển bất cứ khoản tiền hay cung cấp thông tin cá nhân nào để mua, đổi thưởng theo yêu cầu, tiếp theo xem xét bản thân, gia đình có thực sự tham gia chương trình đổi thưởng uy tín nào trước đó không, nếu không, thì khả năng cao đó là chiêu trò của các đối tượng lừa đảo và tuyệt đối không làm theo, nếu cần thiết, tới ngay cơ quan công an gần nhất để được hướng dẫn xử lý.
2) Tuyệt đối không tham gia việc vay tiền qua các App, Webside trên mạng, không chuyển bất cứ khoản tiền nào để làm thủ tục vay tiền hay chứng minh tài chính; không tò mò truy cập vào những đường Link trên mạng có yêu cầu xác thực thông tin cá nhân, không thực hiện mở hộ tài khoản, cho thuê, bán tài khoản ngân hàng.
3) Khi tìm kiếm việc làm trên mạng xã hội cần nêu cao tinh thần cảnh giác và hiểu biết về công việc mình đang hương tới, không nên nhẹ dạ, cả tin những nội dung quảng cáo về “việc nhẹ - lương cao”, tuyển cộng tác viên làm việc tại nhà...; nơi lựa chọn làm việc phải có công ty, tổ chức, cá nhân cụ thể đứng ra chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với người lao động.
4) Khi bỗng nhiên nhận một khoản tiền không rõ nguồn gốc vào tài khoản của mình, không thực hiện bất cứ giao dịch nào liên quan tới số tiền đó trong tài khoản của mình; nếu có đối tượng gọi điện tự nhận là người gửi nhầm tiền và yêu cầu gửi lại số tiền trên thì tuyệt đối không làm theo yêu cầu của người đó mà cần tới cơ quan Công an gần nhất trình báo để được hướng dẫn thủ tục, xử lý theo đúng quy định pháp luật.
5) Khi sử dụng mạng xã hội, không chủ động làm quen, kết bạn với người lạ, đặc biệt là người nước ngoài, cảnh giác khi các đối tượng yêu cầu gửi quà, gửi tiền, không chia sẻ thông tin cá nhân, thông tin tài khoản cho bất kỳ người bạn nào trên mạng xã hội.
6) Không chụp ảnh, đăng tải ảnh CCCD của mình, người thân, bạn bè lên các trang mạng xã hội, không mua, bán tài khoản ngân hàng được giao bán trên mạng; không thực hiện đầu tư tài chính qua các App, phần mềm được quảng cáo có lợi nhuận cao.
7) Khi nhận được tin nhắn của người thân, bạn bè trên Zalo, Facebook, Telegram đề nghị vay tiền, chuyển khoản hộ... cần gọi điện thoại theo số điện thoại cá nhân để trực tiếp xác nhận thông tin, kiểm tra thông tin cụ thể trước khi thực hiện chuyển tiền, việc gọi điện trực tiếp qua Messenger, Zalo hiện nay không còn là cách đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người sử dụng.
8) Nếu nhận được cuộc gọi hay tin nhắn kèm các loại biên bản của đối tượng tự xưng là cơ quan Công an, Viện kiểm soát, Tòa án... thông báo vi phạm của bản thân hay người nhà và gây sức ép, đe dọa cần giữ bình tĩnh, không hoang mang, tuyệt đối không thực hiện các yêu cầu của các đối tượng, sau đó tới cơ quan Công an gần nhất để trình báo sự việc để được xử lý, giải quyết.
III. MỘT SỐ ĐIỀU CẦN CHÚ Ý
1. Không có việc cơ quan Công an hay Tòa án, Viện kiểm sát .... gọi điện thoại yêu cầu cá nhân chuyển tiền qua tài khoản để xử lý vụ việc có liên quan.
2. Không có việc làm hay công ty nào tuyển nhân viên làm “việc nhẹ - lương cao” chỉ việc ngồi ở nhà like, share mà có tiền gửi về tài khoản.
3. Không có một phần mềm hay người hỗ trợ kiến thức tài chính nào mang lại cho bạn kiến thức chuyên sâu để đầu tư tài chính Online.
4. Không thực hiện chuyển tiền hay chia sẻ mã chuyển tiền cho cá nhân nào mà chưa được xác thực thông tin, kể cả người thân.
5. Hiện nay, các cuộc lừa đảo bằng cuộc gọi qua Zalo, Facebook Messenger ngày càng tinh vi, với sự xuất hiện của công nghệ Deepfake – Là công nghệ làm giả khuôn mặt, giọng nói bằng công nghẹ trí tuệ nhân tạo; khiến các nạn nhân dễ bị mắc lừa hơn vì được chính mắt thấy tai nghe trực tiếp bằng hình ảnh, âm thanh. Không chỉ giả mạo người thân, bạn bè, những đối tượng lừa đảo còn giả mạo cả công an khiến nạn nhân không biết đâu là thật, đâu là giả.
Để công tác phòng ngừa tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng trên địa bàn xã Nga Liên đạt hiệu quả thiết thực, Công an xã Nga Liên kêu gọi toàn thể cán bộ và Nhân dân trên địa bàn đặc biệt nêu cao cảnh giác với các thủ đoạn nêu trên, tuyệt đối không được cung cấp thông tin cá nhân, số thẻ ngân hàng, mã OTP, không chuyển tiền cho người khác khi chưa xác thực. Khi phát hiện các thông tin, tài liệu về các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì kịp thời thông báo tới Cơ quan Công an gần nhất hoặc gọi điện thoại về đường dây nóng Công xã Nga Liên (theo số máy 02373.555.503) để kịp thời được hướng dẫn, xử lý theo quy định của Pháp luật.